Raku stoken

Met mijn medecursisten van de cursus model- en portretboetseren was al een tijd geleden afgesproken dat we na afloop van het cursusjaar nog een keer bij elkaar zouden komen om te gaan raku stoken. Vrijdag was het zover, toen waren wij de hele dag bezig met dit wonderlijke proces.

Raku is een speciale keramische stooktechniek, oorspronkelijk afkomstig uit Japan. Het betekent vreugde, geluk, voldoening maar ook comfort en eenvoud. "Vreugde en geluk door toeval". Servies voor de thee-ceremonie werd op deze manier gebakken: door de plotselinge afkoeling in de buitenlucht barst het glazuur, waardoor de theekopjes geen heldere klank meer hebben, en dus niet de rust van de ceremonie verstoren.


Raku wordt gestookt in een oven die open kan als ie nog heet is. Het al eerder gebakken, maar vers geglazuurde werk wordt daarin in ongeveer een uur tijd opgestookt tot zo'n 1000° C. Het werk wordt met een grote tang gloeiend heet uit de oven gehaald en nadat het glazuur aan de lucht gecraqueleerd is, wordt het in een ton met zaagsel gezet. Door de hitte ontvlamt het zaagsel, waarna de vlammen gedoofd worden en er rookontwikkeling ontstaat. Om te zorgen dat niet de hele buurt last krijgt van de rook, wordt de zaagselton in natte doeken 'verpakt'. De ongeglazuurde delen van het werk, dus ook de craquelé, worden door de rook in de ton zwart. Dit geeft een heel bijzonder effect. Na ongeveer tien minuten wordt het werk er weer met de tang uitgehaald en voor nog meer effect van de glazuurlaag in water gedompeld of besprenkeld. Het Raku-stoken is een spectaculaire bezigheid, zowel om zelf te doen als om naar te kijken. Het uiteindelijke resultaat is onvoorspelbaar, ieder werkstuk is uniek.

Voor deze gelegenheid hadden we allen werk meegebracht dat we al eerder gemaakt en gebakken hadden tijdens de cursus. Voordat we aan het echte stoken begonnen, moest er eerst geglazuurd worden. Gelukkig waren er voorbeelden hoe de kleuren ongeveer konden worden, alhoewel daarvoor geen enkele garantie kan worden gegeven. Bij het ene werkstuk zorgen zuurstof en hitte voor veel meer kleureffect dan bij een ander, ook het overlopen van 2 verschillende glazuren kan heel bijzondere effecten geven die niet zijn te voorspellen. Zelf had ik een masker meegenomen dat ik 2 verschillende gezichtshelften wilde geven. Het uiteindelijke resultaat is prachtig geworden, met veel licht en donker maar zónder een duidelijke verschil tussen de gezichtshelften.
Al met al zijn we van 's ochtends een uur of 10 tot 's middags een uur of 3 bezig geweest met stoken. We hebben 2 raku-ovens gedaan (is tweemaal het totale proces van glazuren, stoken, zaagsel en afkoelen) voor zo'n 8 kleinere beelden.
Nu ik het eenmaal een keer meegemaakt heb, zal ik het zeker nog eens willen doen.

Deze week op Lievendags Weblog: Met de bus naar Antwerpen